Link immuunsysteem en hersenfunctie

Inzichten uit de klinische PNI vinden steeds vaker hun weg naar de reguliere geneeskunde. Recent onderzoek gepubliceerd in Nature Communications toont bijvoorbeeld aan dat er een verband bestaat tussen het immuunsysteem in het bloed en de hersenfunctie.

Wetenschappers van de Universtiteit van Basel (Zwitserland) hebben in twee onafhankelijke onderzoeken aangetoond dat er een verband bestaat tussen de hersenen en het immuunsysteem in het bloed. De resultaten zijn gepubliceerd in de wetenschappelijke vaktijdschriften Nature Communications en Nature Human Behaviour.

Verband hersenen en immuunsysteem

Het immuunsysteem vervult een essentiële rol in het lichaam, bijvoorbeeld bij de verdediging tegen ongewenste indringers. De bloed-hersenbarrière zorgt er echter voor dat deze immuuncellen niet de hersenen in kunnen, evenmin als pathogenen en gifstoffen.

In de hersenen zelf lijken uitsluitend hersenspecifieke immuuncellen actief. Tot voor kort was de gangbare opvatting daarom dat de hersenfunctie grotendeels losstaat van het perifere immuunsysteem. De twee onderzoeken van de Universiteit van Basel tonen nu aan dat dit niet het geval is.

Epigenetica de missing link

Bij het eerste onderzoek werd gekeken naar het bloedbeeld van 533 jonge, gezonde mensen. Ze vonden daarbij een epigenetisch profiel dat sterk verband houdt met de dikte van de cerebrale cortex, in het bijzonder een deel dat van belang is voor het geheugen.

Dit resultaat werd onafhankelijk bevestigd bij een andere groep, bestaande uit 596 vrijwilligers. Conclusie is dat er een verband bestaat tussen de genetische basis van het immuunsysteem in het bloed, het epigenetisch profiel en de structuur van de hersenen. Hierbij kan het epigenetisch profiel gezien worden als missing link.

Traumatische herinneringen

Bij het tweede onderzoek keken de wetenschappers naar het genoom van gezonde vrijwilligers die negatieve afbeeldingen erg goed of juist heel slecht konden onthouden. Het bleek dat een variant van het TROVE2-gen ervoor zorgt dat men veel negatieve afbeeldingen onthoudt, terwijl de rest van het geheugen onaangedaan blijft. De variant van het TROVE2-gen  zorgde ook voor verhoogde activiteit in specifieke gebieden van de hersenen die belangrijk zijn voor het herinneren van emotionele ervaringen.

De onderzoekers toonden aan dat het gen gelinkt is aan de kracht van traumatische herinneringen bij personen die trauma’s hebben opgelopen. Het gen wordt normaal gesproken alleen onderzocht in het kader van immunologische aandoeningen.

Immuunsysteem en hersenen samen behandelen

De resultaten van de twee onderzoeken tonen volgens de wetenschappers aan dat hersenstructuur en geheugen gelinkt zijn aan de activiteit van genen die ook een belangrijke regulerende functie hebben binnen het immuunsysteem in de bloedbaan.

"Hoewel het exacte mechanisme achter dit verband nog moet worden opgehelderd, hopen we dat deze inzichten zich zullen vertalen in behandelmogelijkheden”, zeggen de onderzoekers.

Het onderzoek biedt mogelijk ook een verklaring voor het feit dat bijvoorbeeld een vitamine D-tekort zowel bijdraagt aan problemen van het immuunsysteem (o.a. multiple sclerose) als mentale problematiek (o.a. autisme, depressie).

Lees ook de monografie over vitamine D.

Bronnen

Virginie Freytag et al., A peripheral epigenetic signature of immune system genes is linked to neocortical thickness and memory, Nature Communications 8 (2017), 15193

Angela Heck et al., Exome sequencing of healthy phenotypic extremes links TROVE2 to emotional memory and PTSD, Nature Human Behaviour 1 (2017), 0081