Krillolie

Inleiding
Krillolie wordt geproduceerd uit krill. Dit is het zoöplankton dat bestaat uit kleine garnaalachtige schaaldiertjes (Euphausia superba) die een gemiddelde lengte hebben van 16 mm. Ze leven in grote aantallen in de koude poolwateren. Doordat krill laag in de voedselketen staat en geoogst wordt in de zuivere oceaan rondom Antarctica is de olie van nature arm aan zware metalen, PCB's en andere contaminanten. Krillolie wordt het best gewonnen zonder dat de olie blootgesteld wordt aan hoge temperaturen. Hierdoor blijven de belangrijke fosfolipiden in de olie volledig intact; er treedt geen vetzuurperoxidatie op. Krillolie bevat de meervoudig onverzadigde vetzuren EPA en DHA in een zeer hoogwaardige kwaliteit. De hoge antioxidatieve eigenschappen van deze olie dragen bij aan stabiliteit van krillolie.

Krillolie is een uniek voedingssupplement doordat drie belangrijke nutriëntengroepen zijn verenigd:

• omega-3-vetzuren (EPA , DHA en alfalinoleenzuur)
• fosfolipiden
• antioxidanten, met name astaxanthine

Omega-3 vetzuren
Krillolie bevat ongeveer 15 keer meer omega-3-vetzuren dan omega-6-vetzuren en bestaat voor minimaal 30% uit omega-3-vetzuren. Belangrijk verschil met visolie is dat krillolie vooral bestaat uit fosfolipiden (vooral fosfatidylcholine) en de vetzuren in visolie voornamelijk zijn ingebouwd in triglyceriden. Fosfolipiden beschermen alle celstructuren en zijn het medium waarin receptoren, transporteiwitten, ionkanalen en andere belangrijke celproteïnes functioneren. Naast fosfatidylcholine, zijn fosfatidylserine, fosfatidylinositol en fosfatidylethanolamine belangrijke groepen fosfolipiden. Al deze groepen zijn vertegenwoordigd in krillolie en gebonden aan EPA en DHA. Dit in tegenstelling tot plantaardige fosfolipiden, die uitsluitend gebonden zijn aan de vetzuren linolzuur en alfalinoleenzuur.

De fosfolipidenvorm in krill komt overeen met onze lichaamseigen vorm en heeft daarmee ten opzichte van de triglyceridenvorm in visolie een betere biobeschikbaarheid.
Dit is zeer belangrijk voor de bouw, functie en bescherming van onze celmembranen in het algemeen en onze zenuw- en hersencellen in het bijzonder. De hersenen zijn namelijk het meest fosfolipidenrijke weefsel van het lichaam en bevatten veel fosfatidylcholine, fosfatidylserine en DHA. Krillolie bevat ook (circa 10%) sfingomyeline, de belangrijkste component van de myelineschede rondom zenuwen.

In fosfolipiden zijn essentiële vetzuren, choline en een fosfaatgroep gebonden aan een glycerolmolecule. In deze vorm heeft het molecuul een hydrofiele kop en een hydrofobe staart (bestaande uit twee vetzuurmoleculen). De kop heeft een voorliefde voor een waterig milieu en de staart voor een vettig milieu. In het lichaam gaan fosfolipiden daarom met hun staarten naar elkaar toe zitten, en vormen zo een dubbele laag; de celmembraan. Alle celmembranen van alle cellen in het lichaam, maar ook die van diverse organellen in de cel, zoals het mitochondrium, liposomen en het endoplasmatisch reticulum bestaan allemaal voor het overgrote deel uit fosfolipiden.
   
Antioxidatieve eigenschappen
Krillolie bezit krachtige antioxidatieve eigenschappen, mede door de grote biologische beschikbaarheid van de aan fosfolipiden gebonden antioxidanten. De belangrijke antioxidanten zijn vitamine E, bètacaroteen en carotenoïden als canthaxanthine en astaxanthine. Beide laatste stoffen zijn beter (ongeveer 50% effectiever) dan bètacaroteen, luteïne en lycopeen in het voorkomen van vetzuurperoxidatie. Astaxanthine is het belangrijkste rode pigment in zeedieren. Het geeft onder andere zalm en garnalen hun roze kleur. Astaxanthine beschermt de vetzuren in de celmembraan tegen het singlet-zuurstofradicaal en remt tevens de productie van diverse proïnflammatoire substanties zoals iNOS (induceerbaarbaar stikstofoxidesynthase), PgE2 en TNF-alfa. Astaxanthine kan de bloed-hersenbarrière passeren en is daarom mogelijk ook een belangrijk antioxidant in hersenweefsel. Naast deze carotenoïden bevat krillolie een kleine hoeveelheid vitamine A van maximaal 70 microgram per gram krillolie en een nieuw ontdekt flavonoïde met een molecuulstructuur die lijkt op die van luteoline.

Inname en biologische beschikbaarheid
Door hun speciale structuur (vetoplosbare kant en wateroplosbare kant) vormen fosfolipiden in oplossing gemakkelijk emulsies. Daardoor is de absorptie van de krillolievetzuren in het darmkanaal gemakkelijk. Na inname van krillolie vindt men in de lymfe een aanzienlijk hogere EPA- en DHA-waarde in vergelijking met een vergelijkbare hoeveelheid visolie. Vanwege de fosfolipidenstructuur worden deze vetzuren ook gemakkelijker ingebouwd in de celmembraan en de membranen van andere celonderdelen. Een bijkomend voordeel is dat krillolie in het algemeen na inname niet opboert en geen vervelende nasmaak geeft.

In principe kan krillolie worden ingezet bij alle indicaties waarbij visolie wordt ingezet. Krillolie is veelbelovend en blijkt tot dusver een therapeutische meerwaarde te hebben in vergelijking met visolie. Krillolie kan worden ingezet bij PMS (premenstrueel syndroom) en alle chronische inflammatoire aandoeningen kenmerkend voor beschavingsziekten zoals het metabole syndroom, diabetes-type-2, hart- en vaatziekten, osteoartritis en reuma. De grootste concentratie DHA in het lichaam bevindt zich in hersenen, zenuwstelsel en retina en gezien het hoge gehalte aan belangrijke fosfolipiden zou krillolie bijzonder geschikt kunnen zijn wanneer de behandeling zich richt op neurologische en mentale functies, zie ook de monografie omega-3 vetzuren (DHA).

Er zijn reeds een aantal studies gedaan waar specifiek krillolie is onderzocht:    

• Verschillende dubbelblinde studies laten een aanzienlijk beter effect zien van krillolie ten opzichte van visolie op PMS en dysmenorroe. Onder andere een randomised clinical trial onder 70 vrouwen verminderde in drie maanden tijd alle emotionele symptomen van PMS, zoals onrust, stress, geïrriteerdheid en depressie. De eerste maand kreeg de krillolie-groep dagelijks 2 gram krillolie. De volgende twee maanden werd de dosering gedurende 10 aansluitende dagen per maand ingenomen; 8 dagen vóór en 2 dagen tijdens de menstruatie. Dagelijks 2 gram standaard visolie bleek niet effectief.
• Een 12-weken-durende randomised clinical trial liet zien dat een dosering van 1 gram krillolie per dag resulteerde in een daling van het totaal cholesterol (13%), LDL-cholesterol (32%) en triglyceriden (11%). Het HDL-cholesterol steeg met 44%. Inname van 500 mg per dag in de periode daarna bleek in staat deze parameters binnen gezonde grenzen te houden. Het effect van de krillolie overtrof ruim dat van visolie.
• Krillolie (300 mg per dag) bleek in een 30 dagen durende randomised clinical trial onder 90 patiënten met een cardiovasculaire aandoening en/of reuma en/of osteoartritis de CRP-waarde al na 14 dagen met 29,7% te laten dalen terwijl deze in de placebogroep met 30% steeg. De conclusie luidde dat 300 mg krillolie al na 7 dagen significant ontstekingen remt en pijn reduceert met 28,9%, stijfheid met 20,3% en functiebeperking met 22,8%.
• Verschillende onderzoeken suggereren een gunstige bijdrage van omega-3 vetzuren in het handhaven van een goede botgezondheid. Krillolie is vanwege de goede biologische opname van deze vetzuren dan ook potentieel geschikt. Krillolie bevat bovendien astaxanthine, niet alleen bekend om de antioxiderende werking op deze vetzuren, maar ook vanwege haar positieve effect op het beendergestel.
• In-vivo en in-vitro onderzoek wijst op het potentieel gunstige effect van krillolie op het beheersen van serumlipiden bij diverse aandoeningen.
• Krillolie (2 gram per dag) verhoogt bij mannen en vrouwen met overgewicht en obesitas significant de plasmaconcentraties van EPA en DHA zonder ongemakken, bijwerkingen of negatieve effecten op stofwisselingsparameters. Verhoging van de plasmaconcentraties van EPA en (vooral) DHA wordt met krillolie al in significant lagere dosering bereikt ten opzichte van visolie.
• Bij muizen op een vetrijk dieet verminderde krilloliesuppletie significant de hepatomegalie (levergrootte) en hepatosteatosis (leververvetting) als gevolg van een dosisafhankelijke reductie van levertriglyceriden en cholesterol. Serumcholesterol en het bloedglucose daalden aanzienlijk terwijl het anti-inflammatoire adiponectine steeg. Krillolie kan van therapeutische waarde zijn voor patiënten met het metabool syndroom en/of een niet-alcoholische leververvetting.
• In dierstudies bleek een positieve associatie tussen verhoogde endocannabinoïdenconcentraties en het metabool syndroom. Stijging van endocannabinoïden gaat samen met een stijging van arachidonzuur in membraanfosfolipiden. Krilloliesuppletie leidde evenals visoliesuppletie tot een verlaging van levertriglyceriden en een lagere respons van peritoneale macrofagen op een inflammatoire stimulus. Krillolie had bijkomend ook een daling van harttriglyceriden tot gevolg. Deze effecten gingen samen met lagere endocannabinoïdenconcentraties in het viscerale vet, de lever en het hart. Dit is geassocieerd met een lagere dichtheid van arachidonzuur in de celmembraanfosfolipiden. Hoewel dubbelblind, placebogecontroleerde RCT’s de downregulerende werking van krillolie op het endocannabinoïdensysteem bevestigen, is dit (nog) niet eenduidig met betrekking tot verbetering van metabole parameters.
• In een Japans onderzoek, dubbelblind en placebogecontroleerd, waarbij het effect van krillolie en sardineolie op de cognitieve functie bij ouderen werd gemeten, toonde ten opzichte van placebo, een significante verbetering op het werkgeheugen, met daarmee een vermindering van leeftijdsgerelateerde cognitieve achteruitgang. Hoewel sardineolie een veel hogere concentratie EPA en DHA bevat dan krillolie, liet sardineolie geen verschil in effect zien, wat waarschijnlijk te danken is aan de betere biobeschikbaarheid door de fosfolipidenvorm van krillolie.

Krillolie wordt afgeraden indien er sprake is van een allergie voor schaaldieren.

Afhankelijk van de dosering zijn lichte gastro-intestinale klachten mogelijk.

Interacties kunnen optreden met bloedverdunnende medicatie