Hop

Hop (Humulus lupulus) is een snelgroeiende klimplant uit de hennepfamilie (Cannabaceae), die in West-Europa in het wild voorkomt. De naam hop komt van het Germaanse en Angelsaksische woord “hoppan”, dat klimmen betekent. Een hopplant kan wel 7-10 meter hoog worden. Er bestaan zowel mannelijke als vrouwelijke hopplanten. De mannelijke hop heeft clusters meeldraden en hangende blaadjes. De vrouwelijke hopplanten bevatten de vruchtkegels, die ook wel hopbellen worden genoemd. De hopbellen worden gebruikt als conserveer- en smaakmiddel bij de bereiding van bier en geven bier zijn bittere smaak. In de natuurgeneeskunde wordt hop al langer gebruikt als kalmerend en ontspannend middel [1]. Hop bevat unieke fyto-oestrogenen en tal van andere componenten die een gunstige werking kunnen hebben op onze gezondheid en welbevinden.

Vrouwelijke hopbellen bevatten tal van natuurlijke bioactieve stoffen met als primaire rol om zichzelf te beschermen tegen microben, parasieten, weersomstandigheden en ander gevaar van buitenaf [2]. Vanwege zijn antimicrobiële effect wordt hop sinds lange tijd gebruikt bij de bereiding van bier om bederf door melkzuurbacteriën te voorkomen. Hop is in staat zowel grampositieve als gramnegatieve bacteriën te remmen en gaat bovendien vorming van bacteriële biofilms tegen [3]. Ook beschikt hop over schimmelwerende en antivirale eigenschappen [2].

Het is bekend dat de kalmerende eigenschappen van hop worden gemedieerd door verschillende mechanismen, waaronder de modulatie van GABA-, serotonine- en melatoninereceptoren [4]. In-vitro-onderzoeken hebben aangetoond dat de bitterzuren humulonen en lupulonen zich kunnen binden aan GABA-receptoren en hun activiteit kunnen verbeteren, wat leidt tot verhoogde neuronale remming en sedatie [5]. Daarnaast is gerapporteerd dat hopextracten de afgifte van serotonine en melatonine verhogen, die betrokken zijn bij slaapregulatie [6].

Hop bevat verschillende bestanddelen met krachtige antioxidatieve eigenschappen, zoals de polyfenolen en bitterzuren [7]. Verschillende hopbestanddelen, waaronder xanthohumol, blijken in staat oxidatieve processen te reguleren door de transcriptiefactor NRF2 te activeren. In een kleine, placebo-gecontroleerde studie bleek inname van een kleine dosis xanthohumol (12 mg/dag) oxidatieve stress-geïnduceerde DNA-schade in lymfocyten te verminderen [8].

Hop bevat daarnaast het flavonoïde 8-prenylnaringenine (8-PN) [9]. 8-PN is het meest potente fyto-oestrogeen dat tot op heden is gevonden en verantwoordelijk is voor de soortgelijke oestrogeenactiviteit en gunstige effecten rondom de menopauze bij vrouwen.  

Preklinisch onderzoek toont aan dat verschillende bestanddelen in hop de glucosehomeostase, insulinegevoeligheid en aanverwante metabole processen kan beïnvloeden en effectief kan zijn in de bestrijding van overgewicht en metabole aandoeningen [7,10].

De enige bron van hop is het kruid hop. Van de vrouwelijke plant worden de hopbellen geplukt en gedroogd. Gedroogde hopbellen bevatten primaire metabolieten voor groei en ontwikkeling van de plant als suikers, aminozuren, eiwitten en vetten. De secundaire bioactieve metabolieten bevinden zich voor het grootste deel in een geel hars (lupuline) en voor een kleiner deel in het blad van de hopbel [7]. Er worden drie hoofdgroepen van bioactieve stoffen onderscheiden: de bitterzuren, polyfenolen en essentiële oliën [7].

Gedroogde hop kan verwerkt worden op verschillende manieren. Het is te verkrijgen als hoppoeder, hopextract, hopdrank en in tablet- of capsulevorm. Hop kan gestandaardiseerd worden op specifieke groepen bioactieve stoffen, zoals bijvoorbeeld xanthohumol of 8-PN.

De herkomst, het oogst- en verwerkingsproces en de supplementvorm zijn allen factoren die een grote impact hebben op de samenstelling en kwaliteit van het hopsupplement.

Antimicrobiële en anti-inflammatoire toepassingen

Hop bezit een breed spectrum aan antimicrobiële eigenschappen. In de praktijk blijkt dit onder meer waardevol te zijn voor de mondgezondheid, waar tandplak (biofilm gecreëerd door bacteriën) een aanzienlijk aandeel heeft in het ontstaan van cariës, parodontitis en verdere problemen [2,12]. In een klinische studie in 29 gezonde mannelijke vrijwilligers trad er minder plaque vorming op na drie dagen bij de mannen die hadden gespoeld met een oplossing met hopextract in vergelijking met placebo [13].

Een recente studie in 50 patiënten met acuut respiratoir falen als gevolg van COVID-19 liet gunstige effecten zien van een hop extract op het verloop van de ziekte [14]. Adjuvante therapie met een xanthohumolrijk hopextract (dagelijks 4,5 mg/kg lichaamsgewicht gedurende 7 dagen) leidde tot vermindering van inflammatie: verlaging van interleukine (IL)-6, NLR ratio en D-dimeer na adjuvante therapie in vergelijking met alleen de standaard behandeling. Ook het sterftecijfer was significant lager. 

Een anti-inflammatoire fytochemische formule met bitterzuren uit hop, rozemarijn en oleanderzuur (200-225 mg per tablet) liet een significante vermindering zien in pijnbeleving in patiënten met een chronische ontsteking (zoals osteoartritis en reumatoïde artritis). Dit effect is mogelijk te danken aan het remmen van ontstekingsbevorderende cytokinen en prostaglandines [15].

Gemoedstoestand

Hop kan worden ingezet voor verbetering van de gemoedstoestand. Inname van gerijpte hopbitterzuren (dagelijks 350 ml niet-alcoholische bier met 35 mg bitterzuren) gedurende 12 weken verbeterde de cognitie, mentale moeheid en gemoedstoestand in volwassenen van middelbare en oudere leeftijd ten opzichte van placebo [16]. Activatie van de nervus vagus en modulatie van de neurotransmitters in het brein worden genoemd als onderliggende mechanismen. Deze gunstige effecten blijken ook te bestaan wanneer gedurende een kortere tijd (3 weken) deze hopdrank wordt genomen door personen van allerlei leeftijden [17]. In een gerandomiseerde placebogecontroleerde studie werd gevonden dat hop extract (0,4 g/dag Melcalin® gedurende 4 weken) milde depressie, angst en stresssymptomen verminderde in gezonde jonge volwassenen [18].

Slaapkwaliteit

Klinisch bewijs voor de werkzaamheid van hop als een op zichzelf staande behandeling bij slapeloosheid is beperkt. Gerandomiseerde klinische studies met hop in combinatie met valeriaan hebben echter gunstige resultaten laten zien. Een combinatieproduct van hop en valeriaan verbeterde de slaapkwaliteit, zelf na een enkele dosis [19,20]. Een gestandaardiseerd extract op basis van Valeriana officinalis, Passiflora incarnate en hop verbeterde de slaapduur en kwaliteit en bleek even effectief als een slaapmiddel [21].

Menopauzale klachten

Vanwege aanwezige fyto-oestrogenen is hop effectief bij menopauzale klachten die optreden als gevolg van een progressieve daling van de hormoonspiegels bij vrouwen [22]. In een gerandomiseerde placebogecontroleerde klinische studie in 67 vrouwen had dagelijkse inname van een hopextract (gestandaardiseerd op 8-PN in een dosering van 100 of 250 mcg per dag) gunstige effecten op menopauzale symptomen als opvliegers en nachtzweten en andere klachten, zoals gemeten aan de hand van de Kupperman Index (KI) en vragenlijsten [23]. Uit een andere gerandomiseerde klinische studie in 120 vrouwen (leeftijdsrange 40-60 jaar) bleek dat hop tabletten (500 mg gedroogde hop met 100 microgram fyto-oestrogenen) gedurende 12 weken de menopauzale klachten sterk verbeterde vergeleken met placebo [24]. Meer klinische studies die deze resultaten ondersteunen zijn echter wenselijk [25].

Insulinegevoeligheid en metabole syndromen

Preklinische onderzoeken benoemen gunstige effecten van hop op glucosehomeostase, lichaamsgewicht, vetpercentage en andere metabole processen [26]. In een klinisch onderzoek in 30 gezonde mannelijke deelnemers die eens in de week 1 dag (24 uur) voor 3 weken lang aan intermitterend vasten deden, bleek een eetlustremmer gebaseerd op hop (Amarasate®) de eetlust meer te onderdrukken dan een placebo. Het gevolg was dat mannen die hop namen beter het intermitterend vasten konden volhouden, met gunstige gezondheidseffecten op den duur [27].

De bitterzuren in hop worden in verband gebracht met verminderen van lichaamsvet bij mensen. In een gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde studie in 200 mannen en vrouwen met een BMI tussen 25-30 kg/m2 was inname van hop (in de vorm van een niet-alcoholische drank met 35 mg aan gerijpte hopbitterzuren per dag gedurende 12 weken) geassocieerd met een significante afname van vet , met name visceraal buikvet, ten opzichte van placebo [28]. In een latere studie van dezelfde onderzoeksgroep bleek dat lichaamsbeweging dit effect nog eens vergrootte [29].

Vanwege de oestrogene activiteit van hop, is terughoudendheid op zijn plaats bij hormoongevoelige aandoeningen en vormen van kanker, waaronder borst-, baarmoeder- en eierstokkanker, evenals endometriose en baarmoederfibromen [30].

Hop kan een verhoogde slaperigheid veroorzaken in combinatie met anesthesie en andere medicatie die tijdens chirurgische ingrepen worden gebruikt. Daarom wordt aangeraden het gebruik erven te staken tenminste 2 weken voorafgaand aan een chirurgische ingreep [30].

Er is weinig bekend over de veiligheid van het gebruik van hop tijdens zwangerschap en het geven van borstvoeding. Gebruik ervan tijdens zwangerschap en borstvoeding wordt daarom afgeraden [30].

Er bestaan verschillende toedieningsvormen van hop (tabletten, capsules, drank) en doseringen. In klinische studies is hop gebruikt in doseringen tot 500 mg gedroogde hop per dag, gedurende ten hoogste 12 weken.

Enkele studies maakten gebruik van gestandaardiseerd extracten, bijvoorbeeld op basis van xanthohumol, specifieke bitterzuren of 8-PN.  

Hopextract is veilig gebruikt in doses tot 300 mg per dag gedurende 2-3 maanden. Van hop afgeleide bitterzuren zijn veilig gebruikt in een dosis van 35 mg per dag gedurende 3 maanden  [30].

Over het algemeen wordt hop goed getolereerd en zijn er weinig bijwerkingen gerapporteerd. De meest voorkomende bijwerkingen van hop waren slaperigheid en allergische reacties [30].

Hop heeft een kalmerende werking. Gelijktijdig gebruik met andere kalmerende medicijnen, supplementen, kruiden of alcohol kan leiden tot verhoogde slaperigheid en functionele beperkingen [30]. Wees daarom voorzichtig met deze combinatie.

Uit onderzoek blijkt dat hop oestrogeen receptoren kan binden. Gelijktijdig gebruik van grote hoeveelheden hop kan interfereren met andere fyto-oestrogene kruiden of hormonale substitutietherapie, vanwege de concurrentie om oestrogeenreceptoren [30].

De bestanddelen lupulon en xanthohumol vertonen synergetische effecten met bepaalde antibiotica [31].

Een combinatie van hop met B-vitaminen, choline, vitamine C, Valeriana officinalis, magnesium en L-tryptofaan kan synergistisch werken bij stress.

[1]          Zanoli P, Zavatti M. Pharmacognostic and pharmacological profile of Humulus lupulus L. J Ethnopharmacol 2008;116:383–96. https://doi.org/10.1016/j.jep.2008.01.011.

[2]          Abiko Y, Paudel D, Uehara O. Hops components and oral health. Journal of Functional Foods 2022;92:105035. https://doi.org/10.1016/j.jff.2022.105035.

[3]          Bogdanova K, Röderova M, Kolar M, Langova K, Dusek M, Jost P, et al. Antibiofilm activity of bioactive hop compounds humulone, lupulone and xanthohumol toward susceptible and resistant staphylococci. Res Microbiol 2018;169:127–34. https://doi.org/10.1016/j.resmic.2017.12.005.

[4]          Franco L, Galán C, Bravo R, Bejarano I, Peñas-Lledó E, Rodríguez A, et al. Effect of non-alcohol beer on anxiety: Relationship of 5-HIAA. Neurochemical Journal 2015;9:149–52. https://doi.org/10.1134/S181971241502004X.

[5]          Benkherouf AY, Eerola K, Soini SL, Uusi-Oukari M. Humulone Modulation of GABAA Receptors and Its Role in Hops Sleep-Promoting Activity. Front Neurosci 2020;14:594708. https://doi.org/10.3389/fnins.2020.594708.

[6]          Bravo R, Franco L, Department of Physiology, University of Extremadura, Spain, Beatriz Rodríguez A, Department of Physiology, University of Extremadura, Spain, Ugartemendia L, et al. Tryptophan and hops: Chrononutrition tools to improve sleep/wake circadian rythms. Ann Clin Nutr 2018;1. https://doi.org/10.33582/2638-1370/1004.

[7]          Carbone K, Gervasi F. An Updated Review of the Genus Humulus: A Valuable Source of Bioactive Compounds for Health and Disease Prevention. Plants (Basel) 2022;11:3434. https://doi.org/10.3390/plants11243434.

[8]          Ferk F, Mišík M, Nersesyan A, Pichler C, Jäger W, Szekeres T, et al. Impact of xanthohumol (a prenylated flavonoid from hops) on DNA stability and other health-related biochemical parameters: Results of human intervention trials. Mol Nutr Food Res 2016;60:773–86. https://doi.org/10.1002/mnfr.201500355.

[9]          Pohjanvirta R, Nasri A. The Potent Phytoestrogen 8-Prenylnaringenin: A Friend or a Foe? Int J Mol Sci 2022;23:3168. https://doi.org/10.3390/ijms23063168.

[10]        Zhang Y, Bobe G, Revel JS, Rodrigues RR, Sharpton TJ, Fantacone ML, et al. Improvements in Metabolic Syndrome by Xanthohumol Derivatives Are Linked to Altered Gut Microbiota and Bile Acid Metabolism. Mol Nutr Food Res 2020;64:e1900789. https://doi.org/10.1002/mnfr.201900789.

[11]        Zugravu C-A, Bohiltea R-E, Salmen T, Pogurschi E, Otelea MR. Antioxidants in Hops: Bioavailability, Health Effects and Perspectives for New Products. Antioxidants (Basel) 2022;11:241. https://doi.org/10.3390/antiox11020241.

[12]        Gregory ER, Bakhaider RF, Gomez GF, Huang R, Moser EAS, Gregory RL. Evaluating hop extract concentrations found in commercial beer to inhibit Streptococcus mutans biofilm formation. J Appl Microbiol 2022;133:1333–40. https://doi.org/10.1111/jam.15632.

[13]        Shinada K, Tagashira M, Watanabe H, Sopapornamorn P, Kanayama A, Kanda T, et al. Hop bract polyphenols reduced three-day dental plaque regrowth. J Dent Res 2007;86:848–51. https://doi.org/10.1177/154405910708600908.

[14]        Dabrowski W, Gagos M, Siwicka-Gieroba D, Piechota M, Siwiec J, Bielacz M, et al. Humulus lupus extract rich in xanthohumol improves the clinical course in critically ill COVID-19 patients. Biomed Pharmacother 2023;158:114082. https://doi.org/10.1016/j.biopha.2022.114082.

[15]        Minich DM, Bland JS, Katke J, Darland G, Hall A, Lerman RH, et al. Clinical safety and efficacy of NG440: a novel combination of rho iso-alpha acids from hops, rosemary, and oleanolic acid for inflammatory conditions. Can J Physiol Pharmacol 2007;85:872–83. https://doi.org/10.1139/Y07-055.

[16]        Fukuda T, Obara K, Saito J, Umeda S, Ano Y. Effects of Hop Bitter Acids, Bitter Components in Beer, on Cognition in Healthy Adults: A Randomized Controlled Trial. J Agric Food Chem 2020;68:206–12. https://doi.org/10.1021/acs.jafc.9b06660.

[17]        Fukuda T, Akiyama S, Takahashi K, Iwadate Y, Ano Y. Effect of non-alcoholic beer containing matured hop bitter acids on mood states in healthy adults: A single-arm pilot study. Nurs Health Sci 2022;24:7–16. https://doi.org/10.1111/nhs.12898.

[18]        Kyrou I, Christou A, Panagiotakos D, Stefanaki C, Skenderi K, Katsana K, et al. Effects of a hops (Humulus lupulus L.) dry extract supplement on self-reported depression, anxiety and stress levels in apparently healthy young adults: a randomized, placebo-controlled, double-blind, crossover pilot study. Hormones 2017;16:171–80. https://doi.org/10.14310/horm.2002.1738.

[19]        Morin CM, Koetter U, Bastien C, Ware JC, Wooten V. Valerian-hops combination and diphenhydramine for treating insomnia: a randomized placebo-controlled clinical trial. Sleep 2005;28:1465–71. https://doi.org/10.1093/sleep/28.11.1465.

[20]        Dimpfel W, Suter A. Sleep improving effects of a single dose administration of a valerian/hops fluid extract - a double blind, randomized, placebo-controlled sleep-EEG study in a parallel design using electrohypnograms. Eur J Med Res 2008;13:200–4.

[21]        Maroo N, Hazra A, Das T. Efficacy and safety of a polyherbal sedative-hypnotic formulation NSF-3 in primary insomnia in comparison to zolpidem: a randomized controlled trial. Indian Journal of Pharmacology 2013;45:34–9. https://doi.org/10.4103/0253-7613.106432.

[22]        Štulíková K, Karabín M, Nešpor J, Dostálek P. Therapeutic Perspectives of 8-Prenylnaringenin, a Potent Phytoestrogen from Hops. Molecules 2018;23:660. https://doi.org/10.3390/molecules23030660.

[23]        Heyerick A, Vervarcke S, Depypere H, Bracke M, De Keukeleire D. A first prospective, randomized, double-blind, placebo-controlled study on the use of a standardized hop extract to alleviate menopausal discomforts. Maturitas 2006;54:164–75. https://doi.org/10.1016/j.maturitas.2005.10.005.

[24]        Aghamiri V, Mirghafourvand M, Mohammad-Alizadeh-Charandabi S, Nazemiyeh H. The effect of Hop ( Humulus lupulus L. ) on early menopausal symptoms and hot flashes: A randomized placebo-controlled trial. Complementary Therapies in Clinical Practice 2016;23:130–5. https://doi.org/10.1016/j.ctcp.2015.05.001.

[25]        Kenda M, Glavač NK, Nagy M, Sollner Dolenc M, On Behalf Of The Oemonom  null. Herbal Products Used in Menopause and for Gynecological Disorders. Molecules 2021;26:7421. https://doi.org/10.3390/molecules26247421.

[26]        Ponticelli M, Russo D, Faraone I, Sinisgalli C, Labanca F, Lela L, et al. The Promising Ability of Humulus lupulus L. Iso-α-acids vs. Diabetes, Inflammation, and Metabolic Syndrome: A Systematic Review. Molecules 2021;26:954. https://doi.org/10.3390/molecules26040954.

[27]        Walker E, Lo K, Tham S, Pahl M, Lomiwes D, Cooney J, et al. New Zealand Bitter Hops Extract Reduces Hunger During a 24 h Water Only Fast. Nutrients 2019;11:2754. https://doi.org/10.3390/nu11112754.

[28]        Morimoto-Kobayashi Y, Ohara K, Ashigai H, Kanaya T, Koizumi K, Manabe F, et al. Matured hop extract reduces body fat in healthy overweight humans: a randomized, double-blind, placebo-controlled parallel group study. Nutr J 2016;15:25. https://doi.org/10.1186/s12937-016-0144-2.

[29]        Suzuki S, Yamazaki T, Takahashi C, Kaneko Y, Morimoto-Kobayashi Y, Katayama M. The relationship between the effect of matured hop extract and physical activity on reducing body fat: re-analysis of data from a randomized, double-blind, placebo-controlled parallel group study. Nutr J 2018;17:98. https://doi.org/10.1186/s12937-018-0405-3.

[30]        NatMed Pro - Professional Monograph - Hops n.d. https://naturalmedicines.therapeuticresearch.com/databases/food,-herbs-supplements/professional.aspx?productid=856 (accessed August 27, 2024).

[31]        Natarajan P, Katta S, Andrei I, Babu Rao Ambati V, Leonida M, Haas GJ. Positive antibacterial co-action between hop (Humulus lupulus) constituents and selected antibiotics. Phytomedicine 2008;15:194–201. https://doi.org/10.1016/j.phymed.2007.10.008.