Creatine in een geriatrische setting: ook veilig bij langdurig gebruik
Vermijd onnodige paniek om hoge creatinineniveaus
Creatinefosfaat is één van de belangrijkste energieleveranciers voor de spieren en dat is ook de reden waarom het een populair supplement is onder sporters. Met name bij hoogintensieve, kortdurende inspanning, heeft het een prestatieverbeterend effect.
Creatine is ook bij de behandeling van neurodegeneratieve aandoeningen in beeld gekomen door veelbelovende dierstudies waarin creatine de levensduur van muizen met de ziekte van Parkinson en Huntington verlengt. Gezonde muizen die creatine krijgen leven eveneens 10% langer en hebben bovendien minder ophoping van het verouderingspigment lipofuscine in het hersenweefsel[1].
Wat een bredere inzet van creatine in een geriatrische setting nog in de weg staat, is dat creatinesuppletie een standaardbepaling voor het bepalen van nierschade verstoort. Creatine wordt namelijk afgebroken tot creatinine en een stijging van dat laatste is een (normaal gesproken erg) betrouwbare marker voor nierinsufficiëntie. Artsen raken hier nog wel eens van in paniek en veronderstellen ten onrechte nierbeschadiging bij mensen die creatine gebruiken.
Om aan alle misverstanden een einde te maken, hebben neurologen van de Universiteit van München het langdurig gebruik van creatine bij 60 Parkinsonpatiënten onderzocht[2]. Met een duur van twee jaar is het het langstdurende en meest volledige onderzoek naar de veiligheid van creatine dat tot nu toe is gepubliceerd.
In de eerste week kregen de proefpersonen elke dag 20 gram creatine. Daarna gedurende een half jaar 2 gram en vervolgens het overige half jaar 4 gram per dag. Opvallend was dat de gemiddelde creatininespiegel als gevolg van het creatinegebruik steeg, maar na een jaar begon terug te lopen om na 2 jaar gelijk te zijn met die van de controlegroep. Kennelijk nam de creatinineklaring na verloop van tijd dermate toe dat de creatininespiegel zich normaliseerde. De creatininespiegel bleek bij creatinegebruik geen betrouwbare indicator voor nierschade. Een andere betrouwbare marker voor nierschade, het cystatine C, daalde namelijk tijdens het creatinegebruik. Creatinesuppletie leidde dus zelfs eerder tot een betere nierfunctie. Andere indicatoren voor de nierfunctie tijdens het onderzoek verschilden niet significant met die van de controlegroep.
Conclusie is dat creatine, ook bij langdurig gebruik, veilig is en dat initiële hoge creatineninewaarden een logisch gevolg zijn van creatinesuppletie. Na verloop van tijd zullen de creatininespiegels zich normaliseren.
Redactioneel commentaar: de rationale achter het gebruik van creatine bij neurologische aandoeningen[3] als de ziekten van Huntington, Parkinson, Alzheimer evenals bij amyotrofe laterale sclerose, is dat creatine de werking van de mitochondriën verbetert, de energiecentrales van de cel. Combinatietherapie met andere stoffen die de ATP-productie bevorderen, met name coenzym Q10 en ribose, zal het effect daarom mogelijk nog versterken, wat wordt bevestigd in een ander onderzoek[4]. In eerder onderzoek[1] had dezelfde onderzoeksgroep uit München levensverlenging (10%) bij muizen gevonden als gevolg van creatinesuppletie. Daarmee is creatine bijna op hetzelfde niveau gekomen als resveratrol. Beide stoffen zorgen niet alleen voor verbetering van de kwantiteit, maar vooral ook van de kwaliteit van het leven door diverse fysiologische parameters in gunstige zin te verbeteren.
Referenties
1. Bender A, Beckers J, Schneider I, et al. Creatine improves health and survival of mice. Neurobiol Aging. 2008;29(9):1404-11 PMID:17416441. DOI-Link: http://dx.doi.org/10.1016/j.neurobiolaging.2007.03.001.
2. Bender A, Samtleben W, Elstner M. Long-term creatine supplementation is safe in aged patients with Parkinson disease. Nutr Res. 2008 Mar;28(3):172-8 PMID: 19083405. DOI-Link: http://dx.doi.org/10.1016/j.nutres.2008.01.001.
3. Klein AM, Ferrante RJ. The neuroprotective role of creatine. Subcell Biochem. 2007;46:205-43. PMID: 18652079
4. Yang L, Calingasan NY, Wille EJ, Cormier K, Smith K, Ferrante RJ, Beal MF. Combination therapy with coenzyme Q10 and creatine produces additive neuroprotective effects in models of Parkinson\'s and Huntington\'s diseases. J Neurochem. 2009;109(5):1 427-39. PMID: 19476553 DOI-Link: http://dx.doi.org/10.1111/j.1471-4159.2009.06074.x