Nitraten in vleeswaren gerelateerd aan manisch gedrag

Eerder waren nitraten al in opspraak geraakt vanwege een verband met neurodegeneratieve aandoeningen. Recent onderzoek gepubliceerd in “Molecular Psychiatry” toont aan dat nitraten in vleeswaren kunnen bijdragen aan manisch gedrag. 

Aan vleeswaren wordt meestal nitriet of nitraat toegevoegd vanwege de conserverende werking en om verkleuring tegen te gaan. Met nitraten bewerkt vlees (beef jerky, salami, hotdogs) blijken echter bij te kunnen dragen aan manische episodes inherent aan stemmingsstoornissen. Deze periodes worden gekenmerkt door hyperactiviteit, euforie en slapeloosheid. Dergelijke stemmingsstoornissen, die weken of maanden kunnen duren, komen vaak voor bij mensen die lijden aan een bipolaire stoornis. 

Psychiatrische aandoeningen en besmet vlees

De onderzoekers waren aanvankelijk op zoek naar psychiatrische aandoeningen die in verband worden gebracht met virusinfecties ten gevolge van besmet vlees. Maar per toeval kwamen ze op een ander spoor terecht. Hiertoe werd een grootschalige analyse verricht onder meer dan 1100 volwassen mensen in de leeftijdscategorie tussen de 18 en 65 jaar oud. Een deel van de onderzoekspopulatie leed aan een psychiatrische stoornis. 
Opmerkelijk was dat mensen die vaak met nitraten bewerkt vlees aten veel vaker werden opgenomen vanwege een manische episode dan mensen die zelden of nooit dat bewerkte vlees hadden gegeten. Benadrukt moet worden dat het gaat om bewerkt, met nitraten, behandeld vlees. In cijfers uitgedrukt bleken de vleeseters een ruim driemaal hogere kans te hebben te worden opgenomen dan mensen zonder psychiatrische stoornis. Vervolgens gingen dezelfde onderzoekers aan de slag met dierexperimenteel onderzoek. 

Verstoorde slaap en hyperactiviteit

Een groep ratten werd in twee groepen verdeeld. De ene helft at gangbaar rattenvoedsel en de andere helft kreeg naast het normale rattenvoedsel om de andere dag een stuk met nitraat bewerkt vlees. Na twee weken vertoonden de ratten die het bewerkte vlees aten een verstoord slaappatroon en hyperactief gedrag. Daarna werden aanvullende experimenten verricht met onder andere nitraatvrij gedroogd vlees om aan te tonen dat nitraat en niets anders de boosdoener zou kunnen zijn. Ratten die nitraatvrij vlees aten bleken zich identiek te gedragen als de controlegroep (knaagdieren) die alleen rattenvoedsel consumeerden. Wederom bleek dat beesten die met  nitraat bewerkt vlees aten slaapstoornissen en hyperactief gedrag vertoonden. 
Daarna gaven de onderzoekers de  ratten voedsel waar wel of waar geen nitraat aan  toegevoegd was. Bovendien werden ook humane hoeveelheden in ogenschouw genomen. Daarbij lag dus in dit experiment de hoeveelheid nitraat op hetzelfde niveau van wat mensen zouden consumeren. Ditmaal analyseerden de onderzoekers de darmflora van de ratten en ontdekten ze dat de dieren die met nitraat bewerkt voedsel hadden gegeten een andere darmflora hadden. Ook werden in het brein van deze dieren andere moleculaire pathways  (communicatie routes) aangetroffen die in verband worden gebracht met bipolaire stoornissen. Kennelijk zijn de bacteriën in de ingewanden van invloed op het brein.  

Werkt het ook zo bij mensen?

Het onderzoeksteam waarschuwt dat het te vroeg is om klinische conclusies te trekken. Ook zal het af en toe consumeren van bewerkt vlees niet lijden tot manisch gedrag of een bipolaire stoornis. Hoofdonderzoeker  Robert Yolken verbonden aan de John Hopkins University School of Medicine benadrukt dat manisch gedrag onderdeel is van complexe psychiatrische aandoeningen waarbij biologische (genetische) en omgevingsfactoren in het spel kunnen zijn. Blootstelling aan met nitraten bewerkt vlees is één van de factoren die bijdraagt aan een manie. 
Yolkens groep publiceerde onlangs ook de resultaten van een afzonderlijk studie die aantoont dat mensen met een bipolaire stoornis baat hebben bij gebruik van probiotica die de samenstelling van de darmflora kunnen veranderen na een manische episode. Er is overduidelijk bewijs dat bacteriën in de darmen de hersenen beïnvloeden. Onderzoek naar nitraten opent de deur voor toekomstige studies naar beïnvloeding van het brein door omgevingsfactoren via de darmflora.

Referenties

Khambadkone SG, Cordner ZA, Dickerson F, Severance EG, Prandovszky E, Pletnikov M, Xiao J, Li Y, Boersma GJ, Talbot CC Jr, Campbell WW, Wright CS, Siple CE, Moran TH, Tamashiro KL, Yolken RH. Nitrated meat products are associated with mania in humans and altered behavior and brain gene expression in rats. Mol Psychiatry. 2018 Jul 18. doi: 10.1038/s41380-018-0105-6. [Epub ahead of print] PubMed PMID: 30022042. 

https://www.hopkinsmedicine.org/profiles/results/directory/profile/0009833/robert-yolken 

See research and publications