L-Glutamine: semi-essentieel?

Aminozuren zijn veel meer dan alleen bouwstenen voor eiwitten. Zo is het semi-essentiële aminozuur L-glutamine onder andere belangrijk voor een goede functie van de darmbarrière. Maar zouden we dit aminozuur dan niet essentieel moeten noemen?

Aminozuren hebben een zeer brede functie binnen het menselijk lichaam. Naast spieropbouwend, kunnen ze bijvoorbeeld optreden als neurotransmitters (glycine), voorlopers van neutrotransmitters (tryptofaan) en ondersteuners van het immuunsysteem (valine, leucine, isoleucine).

Maar binnen de behandeling is dat voor later. De darm is ons belangrijkste contactpunt met onze voeding en een goede barrièrefunctie is essentieel om de binnenwereld gezond te houden. En daarin speelt het aminozuur L-glutamine een belangrijke rol: het is een essentieel component van het darmepitheel.

Darmepitheel en L-glutamine

De darm moet voedingsstoffen op kunnen nemen maar ook veel belastende stoffen en microben kunnen weren. Glutamine is belangrijk voor de continue heropbouw van de sneldelende cellen van het darmepitheel, met name in de dunne darm. Deze cellen worden elke drie tot vier dagen volledig vernieuwd, dus een gestage toevoer is belangrijk.

Het belang van glutamine voor het darmepitheel wordt treffend geïllustreerd door het feit dat maar liefst veertig procent van het totale glutamineverbruik in de darm plaatsvindt.

Essentieel of semi-essentieel?

L-glutamine is volgens de classificaties een semi-essentieel aminozuur. Dit betekent dat het lichaam in principe L-glutamine kan aanmaken wanneer dat nodig is, behalve wanneer de omstandigheden voor de aanmaak ongunstig zijn. Zeker in tijden van stress en (fysieke) overbelasting kan het glutaminegehalte in de darm sterk afnemen. Hierdoor kan het darmepitheel zich onvoldoende herstellen en neemt de kans op darmklachten, waaronder leaky gut, toe.

Bij langdurige metabole stress is de behoefte aan L-glutamine erg hoog. De beschikbaarheid van L-glutamine kan zo onvoldoende zijn waardoor onder andere spierbeschadiging en immuunverzwakking optreedt. Daar komt nog bij dat bij stress en ondervoeding de glutamineopname in de dunne darm drastisch afneemt. Wanneer dan de darmflora dysbiotisch of beschadigd is, kan het glutaminetekort ernstige vormen aannemen.

Minder absorptie van nutriënten

Bij een glutaminetekort kunnen de darmepitheelcellen atrofiëren, wat niet alleen leidt tot een verminderde absorptie van nutriënten, maar ook tot een mogelijk verhoogde permeabiliteit van het darmepitheel.

De inname van extra glutamine blijkt dan ook een belangrijke preventieve functie te hebben voor de ontwikkeling van ziektebeelden zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Vrij recent onderzoek bij proefdieren met colitis toont aan dat suppletie met glutamine de vorming van littekenweefsel geheel voorkomt. Littekenweefsel is een onomkeerbaar gevolg van de darmontstekingen en kan leiden tot vernauwingen en functieverlies van de darm.

Belang voor het immuunsysteem

Immuuncellen (met name lymfocyten en macrofagen) gebruiken grote hoeveelheden glutamine, zelfs in perioden wanneer er geen groot beroep wordt gedaan op het immuunsysteem. Op het moment van een immuunrespons, als immuuncellen zich sterk moeten vermenigvuldigen en er allerlei antistoffen moeten worden aangemaakt, neemt het verbruik van glutamine echter sterk toe.

Bij kortdurende immuunstress is de eigen productie, deels uit vertakteketenaminozuren (BCAA’s) in spierweefsel, meestal nog wel toereikend om in de behoefte te voorzien. Wanneer de stressituatie voortduurt, schiet de endogene productie tekort, met spierafbraak en immuunzwakte tot gevolg. Ook hier is het belangrijk om tijdig te zorgen voor een voldoende hoge toevoer via suppletie.

CMIS

L-glutamine is met name essentieel voor het Common Mucosal Immune System (CMIS), de immuunfunctie in de slijmlagen van het lichaam zoals in de luchtwegen, de geslachtsorganen en het maag-darmkanaal. De opbouwende functie binnen de darmbarrière kan dus doorgetrokken worden naar vrijwel het gehele lichaam. Ook hier moeten ongunstige bacteriën uit het lichaam geweerd worden. In de slijmlaag van deze weefsels wordt met behulp van glutamine het secretoir IgA (s-IgA) geproduceerd. Dit type antilichaam is specifiek voor de immuunafweer in de mucosale lagen van het lichaam.

Een tekort aan glutamine kan zo leiden tot een verminderde afweer tegen pathogenen in darm en luchtwegen.

L-glutamine heeft nog veel meer interessante toepassingen. Daarover lees je in onze monografie L-glutamine.