Leefstijl jagers-verzamelaars brengt afweersysteem tot rust

Een tiendaagse nabootsing van een jager-verzamelaarsleefstijl heeft een gunstig effect op verschillende gezondheidsparameters. Dit is aangetoond bij 51 gezonde proefpersonen en twee personen met fibromyalgie. Er werd een significante daling vastgesteld van lichaamsgewicht, BMI en mediaanwaarden van onder meer insuline, triglyceriden en totaalcholesterol.

Deze resultaten volgen uit een experiment dat onderdeel was van het promotieonderzoek van psycho-neuro-immunoloog en fysiotherapeut Leo Pruimboom. Uitgangspunt van zijn onderzoek is de hypothese dat een gebrek aan lichaamsbeweging moet worden gezien als de eigenlijke oorzaak van vrijwel de gehele menselijke ziektelast. Daarnaast stelt hij dat een groot aantal moderne voedingsmiddelen en stressfactoren eveneens de gezondheid negatief beïnvloeden door hun inwerking op het immuunsysteem.

Selfish immune system

Het menselijk afweersysteem, zo betoogt Pruimboom in de theoretische sectie van zijn proefschrift, vertoont een soort zelfzuchtig gedrag, gedurende zowel acute als chronische activiteit. Dit noemt hij het selfish immune system. Een acuut geactiveerd immuunsysteem wordt normaal gesproken binnen korte tijd weer uitgezet via diverse mechanismen. Dit betekent dat een ontsteking zichzelf begrenst, wat het lichaam beschermt tegen de schadelijke effecten van het immuunsysteem zelf.

Chronische activatie van het immuunsysteem wordt veroorzaakt door het totaal van zogenaamde antropogene factoren, waaronder leefstijlfactoren zoals overeten, langdurig zitten, slaaptekort, tekort aan beweging en niet opgeloste psycho-emotionele problemen. De som van de risicofactoren leidt tot chronische activatie van de stress-assen en het binnendringen van bacterieel afval in de bloedbaan. Dit veroorzaakt een chronische laaggradige ontsteking.

Deze chronische laaggradige ontsteking moet volgens Leo Pruimboom gezien worden als de oorzaak van de meeste, zo niet alle, chronische niet-overdraagbare aandoeningen. Ook voeding kan aan deze toestand bijdragen, bijvoorbeeld door de toegenomen consumptie van tarwe. Granen, aldus Pruimboom, bevatten ‘antinutriënten’ zoals gluten en lectinen, die bij mensen tot disfunctie en ziekte kunnen leiden.

Nabootsing leefstijl jagers-verzamelaars

De theorie van Leo Pruimboom is onder andere gebaseerd op een interventie, die bestond uit een tiendaagse trektocht door de Pyreneeën. Gemiddeld wandelden de 53 deelnemers 14 kilometer per dag, waarbij een 8 kilogram zware rugzak werd gedragen. Deelnemers werden voorzien van natuurlijke voedingsbronnen en bereidden dit zelf tot voeding, water kwam uit waterputten. Iedereen sliep buiten in slaapzakken en stond bloot aan temperaturen tussen de 12°C en 42°C.

Deze blootstelling aan stressfactoren die normaal waren in de jager-verzamelaartijd had als genoemd een positief effect op verschillende antropometrische factoren. Pruimboom stelt dat het blootstellen aan die oude stressfactoren een gunstig effect kan hebben op de gezondheid en preventief zou kunnen werken tegen typisch Westerse welvaartsziekten.

Leo Pruimboom

dr. Leo Pruimboom is psycho-neuro-immunoloog, fysiotherapeut en fysioloog. Hij werkt als zelfstandig wetenschappelijk adviseur en opleider, onder meer bij de Natura Foundation. Het promotieonderzoek aan het UMCG is door hem zelf gefinancierd en vond plaats binnen de onderzoekschool GUIDE, onderzoeksprogramma Lifestyle Medicine.

Promotoren: Prof. F.A.J. Muskiet, Prof. C. Raison (Emory University, VS)